Căn cứ theo Luật Đo lường số 04/2011/QH13 ngày 11 tháng 11 năm 2011, Hiệu chuẩn là hoạt động xác định, thiết lập mối quan hệ giữa chuẩn đo lường và phương tiện đo để đánh giá sai số và các đặc trưng kỹ thuật, đo lường khác của nó.
Chuẩn đo lường là phương tiện kỹ thuật để thể hiện, duy trì đơn vị đo của đại lượng đo và được dùng làm chuẩn để so sánh với phương tiện đo hoặc chuẩn đo lường khác.
Hiệu chuẩn thiết bị đo lường là thiết lập mối quan hệ giữa chuẩn đo lường và phương tiện đo. Hiệu chuẩn liên quan tới xác định mức độ chính xác, xác định sai số của một phương tiện đo. Thực hiện thông qua việc so sánh trực tiếp phương tiện đo với những chuẩn đo lường đã biết, nhằm đưa ra một công thức để giúp người sử dụng xác định được giá trị chính xác của các đại lượng khi được đo lường bằng phương tiện đó.
Sau khi được hiệu chuẩn thiết bị sẽ được cấp Giấy kết quả hiệu chuẩn và (trong hầu hết các trường hợp) được gắn tem hiệu chuẩn. Trên cơ sở thông tin này, người sử dụng có thể quyết định phương tiện đo có phù hợp với yêu cầu sử dụng của mình hay không.
- Tầm quan trọng của phương tiện đo lường được hiệu chuẩn là:
- Đảm bảo sự hiển thị số đo của một phương tiện đo phù hợp với các phép đo khác;
- Xác định độ không đảm bảo đo của phương tiện đo;
- Thiết lập sự tin cậy của phương tiện đo.
Trong quá trình làm việc, các thiết bị/máy móc sẽ bị ảnh hưởng bởi môi trường và độ trôi trong quá trình làm việc theo thời gian, lâu dần sẽ dẫn đến sai lệch khiến độ chính xác bị giảm đi.
Khi đó, các kết quả đo sẽ mất đi độ tin cậy, đồng thời và chất lượng sản phẩm cũng bị ảnh hưởng. Ta không thể loại bỏ hoàn toàn sai lệch, nhưng nó có thể được kiểm soát thông qua hiệu chuẩn. Hiệu chuẩn đảm bảo rằng các phép đo là chính xác và trong giới hạn kỹ thuật cho phép cần thiết của thiết bị đo
Về cơ bản, mọi thiết bị có công bố độ chính xác đều nên được hiệu chuẩn để đảm bảo độ ổn định vận hành cũng như mức tin cậy của kết quả đo của thiết bị. Trong quá trình vận hành của thiết bị, ngoài sự già hóa linh kiện, các yếu tố liên quan đến môi trường, mục đích sử dụng… đều có ảnh hưởng đến độ chính xác của máy theo thời gian. Điều này dẫn đến độ tin cậy của kết quả hiệu chuẩn cũng chỉ có thời hạn hay nói cách khác là chu kỳ hiệu chuẩn.
Theo Cục Đo lường, việc xác định chu kỳ hiệu chuẩn của phương tiện đo có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc đảm bảo độ chính xác của phép đo. Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chu kỳ hiệu chuẩn, các yếu tố quan trọng nhất bao gồm:
- Loại phương tiện đo;
- Khuyến nghị của nhà sản xuất;
- Kết quả và số liệu của lần hiệu chuẩn trước ;
- Tình trạng bảo quản, bảo dưỡng;
- Tần suất và mức độ khắc nghiệt của việc sử dụng;
- Xu hướng sai lệch thông số kỹ thuật của phương tiện đo;
- Tần suất kiểm tra bằng các chuẩn chính khác;
- Tần suất và chất lượng của việc tự hiệu chuẩn, kiểm tra;
- Các điều kiện bảo quản (môi trường: nhiệt độ, độ ẩm, rung động...)
- Độ chính xác của phép đo muốn đạt được;
- Chi phí cho việc hiệu chuẩn.
Một phương tiện đo mới nhập khẩu, sau sản xuất khi đưa vào sử dụng cần được xác định khoảng thời gian hiệu chuẩn lần đầu và sau đó là khoảng thời gian hiệu chuẩn các lần tiếp theo.
Tần suất hiệu chuẩn thiết bị phụ thuộc vào một số yếu tố. Trước hết, nhà sản xuất thiết bị sẽ cung cấp khoảng thời gian hiệu chuẩn tham khảo. Tùy vào mục đích, điều kiện bảo quản và sử dụng, môi trường làm việc và tần suất sử dụng thiết bị mà khoảng thời gian này có thể thay đổi.
Kiểm định là hoạt động kỹ thuật theo một quy trình nhất định nhằm đánh giá và xác nhận sự phù hợp của sản phẩm, hàng hóa với yêu cầu quy định trong quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia quy định về mức giới hạn của các đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý mà sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường và các đối tượng khác trong hoạt động kinh tế - xã hội phải tuân thủ để đảm bảo an toàn, vệ sinh, sức khỏe con người, bảo vệ động vật, môi trường; bảo vệ lợi ích và an ninh quốc gia, quyền lợi của người tiêu dùng và các yêu cầu thiết yếu khác.
Kiểm định (đạt hoặc không đạt) sẽ do các đơn vị đã được tổng cục đo lường chất lượng chỉ định thực hiện.
Theo thông tư số 36/2019/TT-BLĐTBXH, danh mục kiểm định an toàn máy móc thiết bị gồm: Nồi hơi và thiết bị áp lực; Nồi gia nhiệt; Bình áp lực; Chai chứa khí; Máy nén khí; Thang máy, Thang cuốn; Thiết bị nâng: Xe nâng, Cổng trục, Cẩu tháp, Palang, Tời nâng, Sàn nâng…
Thông tư số 33/2015/TT-BCT Quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật các thiết bị, dụng cụ điện; các thiết bị có yêu cầu kiểm định gồm: Máy biến áp; Máy cắt điện; Van chống sét; Cầu dao cách ly, cầu dao tiếp địa; Cáp điện; Sào cách điện….
Thông tư số 23/2013/TT-BKHCN Quy định về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2; bắt buộc kiểm định đối với thiết bị đo độ dài, thiết bị đo khối lượng, thiết bị đo dung tích, lưu lượng. thiết bị đo áp suất, thiết bị đo nhiệt độ,...
Khi kiểm định kỹ thuật an toàn phải tiến hành lần lượt theo các bước sau:
- Kiểm tra hồ sơ, lý lịch thiết bị;
- Kiểm tra kỹ thuật bên ngoài;
- Kiểm tra kỹ thuật - Thử không tải;
- Các chế độ thử - Phương pháp thử;
- Xử lý kết quả kiểm định.
Lưu ý: Các bước kiểm tra tiếp theo chỉ được tiến hành khi kết quả kiểm tra ở bước trước đó đạt yêu cầu.
Kiểm định an toàn là một công việc rất quan trọng để bảo đảm an toàn cho cả người sử dụng lẫn thiết bị. Các tổ chức, cá nhân có sử dụng các loại thiết bị, vật tư, chất có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, vệ sinh lao động cần phải thực hiện kiểm định an toàn bởi:
- Mỗi thiết bị có một tiêu chuẩn và yêu cầu an toàn đặc trưng riêng, kiểm định là để đảm bảo độ an toàn lao động, tránh các rủi ro đáng tiếc, thiệt hại về vật chất có thể xảy ra.
- Kiểm định là cách duy nhất chứng minh thiết bị đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật, đáp ứng được các yêu cầu của công việc.
- Thông qua kiểm định ta sẽ phát hiện những hỏng hóc, sai sót của thiết bị từ đó kịp thời có các biện pháp khắc phục sự cố phòng tránh tai nạn có thể xảy ra.
- Thực hiện kiểm định an toàn thiết bị còn là tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.
Bản chất kỹ thuật của hiệu chuẩn và kiểm định giống nhau: đó là việc so sánh phương tiện đo với phương tiện chuẩn để đánh giá sai số và các đặc trưng kỹ thuật, đo lường khác của nó.
Điểm khác biệt lớn nhất giữa việc hiệu chuẩn, kiểm định thiết bị là tính pháp lý. Việc hiệu chuẩn mang tính chất chất tự nguyện của kiểm định thì mang tính bắt buộc đối với doanh nghiệp.
Việc kiểm định là rất cần thiết đối với doanh nghiệp, vì không chỉ đảm bảo an toàn mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến việc hoạt động kinh doanh sản xuất của doanh nghiệp.
(84) 896 555 247
